پروتکل HTTP/2 نسخه‌ بهبودیافته‌ای از HTTP است و با هدف افزایش سرعت، کارایی و امنیت در انتقال داده‌ها طراحی شده است. بسیاری از وب‌سایت‌ها و سرورها به سمت استفاده از این پروتکل حرکت کرده‌اند تا تجربه‌ بهتری برای کاربران فراهم کنند. ولی HTTP/2 دقیقاً چیست و چه تفاوتی با نسخه‌ قبلی خود دارد؟ در این مقاله، به بررسی نحوه‌ عملکرد این پروتکل، مزایای آن مانند کاهش زمان بارگذاری صفحات و بهینه‌سازی درخواست‌ها و همچنین معایبی که ممکن است در برخی شرایط به همراه داشته باشد، می‌پردازیم.

HTTP/2 چیست و چگونه توسعه یافت؟

HTTP/2 نسخه‌ بهبودیافته‌ای از پروتکل HTTP است که با هدف افزایش سرعت، کاهش تأخیر و بهینه‌سازی انتقال داده‌ها در وب طراحی شد. این پروتکل بر پایه‌ SPDY، یک پروژه‌ متن‌باز از گوگل، توسعه یافت و در سال ۲۰۱۵ توسط IETF به عنوان استاندارد رسمی معرفی شد.

HTTP/1.1، که برای سال‌ها پروتکل اصلی ارتباطی وب بود، مشکلاتی مانند محدودیت در تعداد درخواست‌های هم‌زمان، هدرهای اضافی و تأخیر در بارگذاری صفحات داشت. HTTP/2 با استفاده از فناوری‌هایی مانند چندجریانی (Multiplexing)، فشرده‌سازی هدرها و ارسال داده‌ها بدون درخواست کلاینت (Server Push)، این مشکلات را برطرف و تجربه‌ وب سریع‌تر و کارآمدتری را برای کاربران و توسعه‌دهندگان فراهم کرد.

مهم‌ترین تفاوت‌های HTTP/1.1 و HTTP/2

HTTP/2 نسبت به HTTP/1.1 با هدف بهبود سرعت، کاهش تأخیر و بهینه‌سازی انتقال داده‌ها توسعه یافته است. مهم‌ترین تفاوت‌های این دو پروتکل عبارت‌اند از:

• چندجریانی (Multiplexing): در HTTP/2 چندین درخواست هم‌زمان از طریق یک اتصال ارسال می‌شوند، درحالی‌که در HTTP/1.1 هر درخواست نیاز به یک اتصال جداگانه داشت.
• فشرده‌سازی هدرها: HTTP/2 از الگوریتم HPACK برای کاهش حجم هدرها استفاده می‌کند، ولی در HTTP/1.1 این فشرده‌سازی وجود نداشت.
• ارسال داده از سمت سرور (Server Push): در HTTP/2 سرور قادر است بدون درخواست کلاینت برخی داده‌های موردنیاز را ارسال کند، ولی در HTTP/1.1 این قابلیت وجود نداشت.
• اولویت‌بندی درخواست‌ها: HTTP/2 درخواست‌های مهم‌تر را با اولویت بالاتر پردازش می‌کند، درحالی‌که در HTTP/1.1 همه درخواست‌ها به‌طور جداگانه پردازش می‌شدند.
• نیاز به SSL/TLS: HTTP/2 در بیشتر مرورگرها تنها روی HTTPS اجرا می‌شود، ولی HTTP/1.1 بدون SSL نیز قابل استفاده بود.
• کاهش سربار شبکه: HTTP/2 به دلیل فشرده‌سازی بهتر و کاهش تعداد اتصالات، کارایی بهتری در مدیریت پهنای باند دارد.

نحوه عملکرد HTTP/2 و تکنولوژی‌های کلیدی آن

HTTP/2 با هدف بهینه‌سازی ارتباط بین کلاینت و سرور، از یک اتصال واحد برای ارسال و دریافت چندین درخواست به‌صورت هم‌زمان استفاده می‌کند. برخلاف HTTP/1.1 که هر درخواست نیاز به یک اتصال مجزا داشت، HTTP/2  با استفاده از چندجریانی (Multiplexing) و فشرده‌سازی هدرها، تعداد اتصالات را کاهش داده و تأخیر را به حداقل می‌رساند. همچنین، این پروتکل قابلیت‌هایی مانند ارسال داده‌ها بدون درخواست کلاینت (Server Push) و اولویت‌بندی درخواست‌ها را ارائه می‌دهد که باعث افزایش سرعت و بهره‌وری وب می‌شود. تکنولوژی‌های کلیدی در HTTP/2 شامل موارد زیر هستند:

• چندجریانی (Multiplexing): امکان ارسال چندین درخواست به‌طور هم‌زمان از طریق یک اتصال TCP
• فشرده‌سازی هدرها (Header Compression – HPACK): کاهش حجم داده‌های ارسالی برای افزایش سرعت انتقال
• ارسال داده از سمت سرور (Server Push): سرور می‌تواند بدون درخواست کلاینت برخی منابع موردنیاز را ارسال کند
• اولویت‌بندی درخواست‌ها: درخواست‌های مهم‌تر زودتر پردازش می‌شوند تا کارایی بارگذاری بهبود یابد
• پایداری اتصال: HTTP/2 از یک اتصال TCP استفاده می‌کند که نسبت به HTTP/1.1 تأخیر کمتری دارد

مزایای استفاده از HTTP/2 در وب‌سایت‌ها

مهم‌ترین مزایای HTTP/2 به صورت زیر هستند:

افزایش سرعت بارگذاری صفحات

HTTP/2 با استفاده از چندجریانی امکان ارسال چندین درخواست هم‌زمان را فراهم می‌کند، در حالی که در HTTP/1.1 هر درخواست نیاز به یک اتصال جداگانه داشت. این ویژگی باعث کاهش زمان انتظار و افزایش سرعت بارگذاری صفحات می‌شود.

کاهش مصرف پهنای باند

فشرده‌سازی هدرها (HPACK) در HTTP/2 میزان داده‌های اضافی ارسال‌شده در هر درخواست را کاهش می‌دهد. این موضوع مصرف پهنای باند را بهینه کرده و باعث عملکرد بهتر وب‌سایت، به‌ویژه در اتصالات کم‌سرعت، می‌شود.

بهبود عملکرد در اتصالات ضعیف و پر تأخیر

HTTP/2 از یک اتصال پایدار TCP استفاده می‌کند که برخلاف HTTP/1.1 نیاز به ایجاد اتصالات متعدد ندارد. این امر باعث بهبود عملکرد وب‌سایت در شرایطی می‌شود که اتصال اینترنت ناپایدار یا دارای تأخیر بالاست.

کاهش بار سرور

به لطف مدیریت بهینه درخواست‌ها و کاهش تعداد اتصالات هم‌زمان، HTTP/2  فشار کمتری بر سرور وارد می‌کند. این ویژگی به‌ویژه برای وب‌سایت‌های پرترافیک مفید است، زیرا باعث افزایش مقیاس‌پذیری سرور می‌شود.

امکان ارسال داده از سمت سرور (Server Push)

HTTP/2 این قابلیت را دارد که برخی از منابع موردنیاز صفحه، مانند فایل‌های CSS و JavaScript، را قبل از درخواست کاربر ارسال کند. این ویژگی باعث کاهش تعداد رفت و برگشت بین کلاینت و سرور و بهبود تجربه کاربری می‌شود.

اولویت‌بندی درخواست‌ها

HTTP/2 به مرورگر اجازه می‌دهد که درخواست‌های مهم‌تر را زودتر پردازش کند. این ویژگی کمک می‌کند تا محتوای اصلی یک صفحه زودتر بارگذاری شده و تعامل کاربر با وب‌سایت بهبود یابد.

امنیت بیشتر

HTTP/2 تنها روی HTTPS اجرا می‌شود، بنابراین وب‌سایت‌هایی که از این پروتکل استفاده می‌کنند به طور پیش‌فرض از ارتباطات رمزنگاری‌شده برخوردار هستند. این موضوع باعث افزایش امنیت داده‌های کاربران و جلوگیری از حملات مخرب مانند حملات مرد میانی (MITM) می‌شود.

معایب و محدودیت‌های HTTP/2

با وجود مزایای متعدد، HTTP/2 دارای برخی معایب و محدودیت‌هایی است که در ادامه معرفی شده‌اند.

• تقریباً تمامی مرورگرهای مدرن HTTP/2 را فقط روی HTTPS پشتیبانی می‌کنند. این به معنای آن است که برای استفاده از HTTP/2 باید گواهینامه SSL/TLS تهیه کنید.
• برخلاف HTTP/1.1 که پیکربندی ساده‌تری دارد، راه‌اندازی HTTP/2 به دانش فنی بیشتری نیاز دارد.
• برخی از سرورها و پروکسی‌های قدیمی هنوز از HTTP/2 پشتیبانی نمی‌کنند یا ممکن است عملکرد بهینه‌ای در این پروتکل نداشته باشند.
• با وجود کاهش تعداد اتصالات، پردازش درخواست‌های فشرده‌شده و مدیریت چندجریانی می‌تواند بار پردازشی بیشتری روی سرور ایجاد کند.
• HTTP/2 از یک اتصال واحد برای ارسال تمام درخواست‌ها استفاده می‌کند. در صورت از دست رفتن بسته‌های داده، کل ارتباط ممکن است دچار تأخیر شود، در حالی که در HTTP/1.1 این مشکل کمتر دیده می‌شود.
• با اینکه HTTP/2 بهبود قابل‌توجهی نسبت به HTTP/1.1 دارد، ولی همچنان از پروتکل‌های قدیمی TCP استفاده می‌کند.

تأثیر HTTP/2 بر سئو و تجربه کاربری

HTTP/2 با بهبود سرعت بارگذاری صفحات و کاهش تأخیر، تأثیر مثبتی بر سئو و تجربه کاربری دارد. گوگل سرعت سایت را یکی از فاکتورهای مهم رتبه‌بندی در نتایج جستجو در نظر می‌گیرد، بنابراین کاهش زمان لود صفحات به بهبود جایگاه سایت در موتورهای جستجو کمک می‌کند. علاوه بر این، ویژگی‌هایی مانند چندجریانی و فشرده‌سازی هدرها باعث می‌شود کاربران سریع‌تر به محتوای سایت دسترسی داشته باشند و نرخ پرش (Bounce Rate) کاهش یابد. در نتیجه، HTTP/2  تجربه کاربری بهتری ارائه می‌دهد و در افزایش بازدید و بهبود رتبه سایت در گوگل نیز مؤثر است.

چگونه بررسی کنیم که یک وب‌سایت از HTTP/2 استفاده می‌کند؟

برای بررسی اینکه یک وب‌سایت از HTTP/2 استفاده می‌کند، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

استفاده از DevTools در مرورگر Chrome یا Firefox

وب‌سایت مورد نظر را در مرورگر باز کنید.

• کلیدهای F12 یا Ctrl + Shift + I را فشار دهید تا ابزارهای توسعه (DevTools) باز شوند.
• به تب Network بروید و صفحه را رفرش کنید (F5 یا Ctrl + R).
• در لیست درخواست‌ها، روی یکی از موارد کلیک کنید و در تب Headers دنبال فیلد protocol بگردید.
• اگر مقدار h2 باشد، وب‌سایت از HTTP/2 استفاده می‌کند.

استفاده از خط فرمان (cURL)

می‌توانید از دستور زیر در ترمینال (ویندوز، لینوکس، یا مک) استفاده کنید:

curl -I -k –http2 https://example.com

اگر خروجی شامل HTTP/2 باشد، یعنی وب‌سایت از این پروتکل استفاده می‌کند.

مقایسه HTTP/2 با HTTP/3: آیا ارتقا به HTTP/3 ضروری است؟

HTTP/3 نسل جدیدتر پروتکل HTTP است که با هدف بهبود سرعت، امنیت و پایداری ارتباطات اینترنتی توسعه یافته است. برخلاف HTTP/2 که از TCP استفاده می‌کند، HTTP/3 مبتنی بر پروتکل QUIC است که باعث کاهش تأخیر و افزایش کارایی در شرایط شبکه‌های ناپایدار می‌شود. اما آیا ارتقا به HTTP/3 ضروری است؟

ارتقا به HTTP/3 به بهبود عملکرد، امنیت و تجربه کاربری کمک کند، ولی برای همه وب‌سایت‌ها ضروری نیست. اگر وب‌سایت شما از HTTP/2 استفاده می‌کند و عملکرد خوبی دارد، نیازی به عجله برای ارتقا نیست. ولی برای وب‌سایت‌هایی که کاربران زیادی از موبایل و شبکه‌های ناپایدار دارند، ارتقا به HTTP/3 می‌تواند مزایای قابل‌توجهی داشته باشد. همچنین، HTTP/3 هنوز به طور کامل در همه سرورها و مرورگرها پشتیبانی نمی‌شود، بنابراین قبل از ارتقا باید بررسی‌های لازم انجام شود.

جمع بندی

HTTP/2 با ارائه‌ قابلیت‌هایی مانند چندجریانی، فشرده‌سازی هدرها و کاهش تأخیر در بارگذاری صفحات، تحول مهمی در دنیای وب ایجاد کرده است. این پروتکل باعث بهبود سرعت و بهره‌وری سرورها می‌شود، ولی در برخی شرایط، مانند نیاز به پشتیبانی از TLS و پیچیدگی پیاده‌سازی، ممکن است چالش‌هایی به همراه داشته باشد. با این حال، با گسترش استفاده از HTTP/2 و پشتیبانی آن توسط مرورگرها و سرورها، این فناوری به یک استاندارد رایج در بهینه‌سازی عملکرد وب تبدیل شده است. انتخاب استفاده از آن بستگی به نیازهای فنی هر پروژه دارد، اما مزایای آن در بسیاری از موارد قابل توجه است.

HTTP/2 برای اکثر وب‌سایت‌ها گزینه‌ای مناسب است، زیرا سرعت بارگذاری را افزایش داده و عملکرد بهتری ارائه می‌دهد. ولی در صورت نبود پشتیبانی سرور، نیاز به SSL یا شرایط شبکه‌ای نامناسب، HTTP/3 یا HTTP/1.1 گزینه بهتری است.