سیستم‌عامل اوبونتو یکی از محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس  (لینوکس مینت ) است و به دلیل سادگی، امنیت بالا و پشتیبانی گسترده از نرم‌افزارهای مختلف در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اوبونتو بر پایه‌ دبیان ساخته شده و به‌ویژه برای کاربرانی که به دنبال یک سیستم‌عامل پایدار و رایگان هستند، گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود. این سیستم‌عامل شامل محیط کاربری گرافیکی کاربرپسند، به‌روزرسانی‌های منظم و ویژگی‌های امنیتی پیشرفته است که آن را به یکی از انتخاب‌های اصلی برای استفاده در رایانه‌های شخصی، سرورها و دستگاه‌های ابری تبدیل کرده است.

اوبونتو چیست؟

اوبونتو (Ubuntu) یک سیستم‌عامل رایگان و متن‌باز بر پایه‌ لینوکس است که توسط شرکت Canonical توسعه و پشتیبانی می‌شود. این سیستم‌عامل با هدف ایجاد محیطی ساده، ایمن و کاربرپسند طراحی شده و برای کاربران مبتدی تا حرفه‌ای گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود. اوبونتو از هسته‌ لینوکس استفاده می‌کند و شامل نرم‌افزارهای متنوعی مانند مرورگر وب، نرم‌افزارهای اداری، ابزارهای چندرسانه‌ای و… است. به‌دلیل پایداری، امنیت بالا و به‌روزرسانی‌های منظم، اوبونتو در رایانه‌های شخصی، سرورها، رایانش ابری و حتی اینترنت اشیا (IoT) کاربرد گسترده‌ای دارد.

تاریخچه اوبونتو در دنیای کامپیوتر و نرم‌افزار

اوبونتو برای نخستین‌بار در سال 2004 توسط مارک شاتلورث، یک کارآفرین اهل آفریقای جنوبی و بنیان‌گذار شرکت Canonical Ltd.، معرفی شد. هدف او از توسعه اوبونتو، ارائه یک سیستم‌عامل لینوکسی بود که نصب و استفاده از آن برای همه، از مبتدی‌ترین کاربران گرفته تا حرفه‌ای‌ترین توسعه‌دهندگان، ساده و راحت باشد. در آن زمان، بیشتر توزیع‌های لینوکس نیاز به دانش فنی بالا داشتند و رابط کاربری پیچیده‌ای داشتند؛ اما اوبونتو با شعار “لینوکس برای انسان‌ها” وارد میدان شد و با محیط کاربرپسند، نصب ساده و پشتیبانی از زبان‌های مختلف، به‌سرعت محبوب شد.

در طول سال‌ها، اوبونتو به یکی از تأثیرگذارترین توزیع‌های لینوکس در جهان تبدیل شد و نقش مهمی در رواج استفاده از لینوکس در حوزه‌های مختلف ایفا کرد. نسخه‌های مختلفی از اوبونتو برای نیازهای گوناگون منتشر شده‌اند؛ مانند Ubuntu Desktop برای کاربران شخصی، Ubuntu Server برای محیط‌های سروری و Ubuntu Core برای اینترنت اشیا. همچنین، اوبونتو نقش بزرگی در رشد فناوری رایانش ابری داشته و بسیاری از شرکت‌های بزرگ، مانند Google، Netflix و Amazon، از نسخه‌های سروری اوبونتو در زیرساخت‌های خود استفاده می‌کنند. با انتشار نسخه‌های منظم و پشتیبانی قوی از سوی جامعه کاربری و تیم توسعه، اوبونتو جایگاه ویژه‌ای در دنیای متن‌باز و نرم‌افزارهای رایگان پیدا کرده است.

مهم‌ترین ویژگی‌های سیستم‌ عامل اوبونتو چیست؟

در ادامه به مهم‌ترین ویژگی‌های آن و توضیح هرکدام می‌پردازیم.

رایگان و متن‌باز بودن

اوبونتو کاملاً رایگان است و کاربران می‌توانند بدون پرداخت هزینه آن را دانلود، نصب و استفاده کنند. علاوه بر این، متن‌باز بودن آن به کاربران اجازه می‌دهد تا به کد منبع سیستم‌عامل دسترسی داشته باشند، آن را بررسی کنند، تغییر دهند یا توسعه دهند. این ویژگی موجب شفافیت، امنیت بیشتر و رشد سریع‌تر این سیستم‌عامل در جامعه توسعه‌دهندگان شده است.

رابط کاربری ساده و کاربرپسند

یکی از اهداف اصلی اوبونتو، سادگی در استفاده است. محیط دسکتاپ آن که بر پایه GNOME توسعه یافته، طراحی زیبایی دارد و کار با آن حتی برای کاربرانی که تجربه‌ای با لینوکس ندارند نیز آسان است. نوار وظیفه، منوها و تنظیمات به‌صورت واضح و منظم طراحی شده‌اند تا دسترسی به ابزارها و نرم‌افزارها سریع و راحت باشد.

امنیت بالا

امنیت یکی از نقاط قوت اصلی اوبونتو است. این سیستم‌عامل به‌طور پیش‌فرض دارای فایروال داخلی (ufw) و مدیریت پیشرفته مجوزها است. همچنین، به‌روز‌رسانی‌های امنیتی به‌صورت منظم و سریع منتشر می‌شوند. ساختار مبتنی بر لینوکس و نبود نیاز به نصب آنتی‌ویروس، سطح حملات سایبری را به‌شدت کاهش می‌دهد.

پشتیبانی گسترده از نرم‌افزارها

برخلاف تصور رایج، اوبونتو از هزاران نرم‌افزار محبوب پشتیبانی می‌کند. کاربران می‌توانند از فروشگاه نرم‌افزار اوبونتو یا از طریق خط فرمان، نرم‌افزارهای گرافیکی، اداری، توسعه‌ای، چندرسانه‌ای و غیره را به راحتی نصب کنند. همچنین، پشتیبانی از Snap و Flatpak امکان نصب برنامه‌های جدید را بسیار ساده کرده است.

به‌روزرسانی منظم و طول عمر پشتیبانی

اوبونتو دارای یک چرخه انتشار منظم است؛ هر 6 ماه یک نسخه جدید و هر دو سال یک نسخه LTS (Long Term Support) منتشر می‌شود که به‌مدت 5 سال پشتیبانی دریافت می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود کاربران بسته به نیاز خود، نسخه‌ای پایدار و مطمئن برای استفاده طولانی یا نسخه‌ای جدیدتر با قابلیت‌های به‌روز انتخاب کنند.

پشتیبانی عالی از سخت‌افزار

اوبونتو به‌خوبی با بیشتر سخت‌افزارهای رایج سازگار است. درایورهای لازم برای قطعات مانند کارت گرافیک، صدا، وای‌فای و چاپگرها به‌صورت خودکار شناسایی و نصب می‌شوند. این پشتیبانی گسترده باعث می‌شود اوبونتو حتی روی سیستم‌های قدیمی نیز عملکرد مناسبی داشته باشد.

قابلیت استفاده در سرور و رایانش ابری

علاوه بر نسخه دسکتاپ، اوبونتو نسخه‌های اختصاصی برای سرورها و محیط‌های ابری دارد. Ubuntu Server یکی از پرکاربردترین سیستم‌عامل‌ها در دیتاسنترهاست و در کنار سرویس‌هایی مثل OpenStack، AWS و Google Cloud، به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. این قابلیت آن را برای شرکت‌ها و پروژه‌های حرفه‌ای به گزینه‌ای قابل اعتماد تبدیل کرده است.

نسخه‌های اوبونتو کدامند؟ دسکتاپ، سرور و هسته

سیستم‌عامل اوبونتو در نسخه‌های مختلفی ارائه می‌شود تا نیازهای گوناگون کاربران را در حوزه‌های شخصی، سازمانی و صنعتی برآورده کند؛ سه نسخه اصلی آن شامل Ubuntu Desktop، Ubuntu Server و Ubuntu Core هستند.

Ubuntu Desktop (اوبونتو دسکتاپ)

این نسخه برای کاربران خانگی، دانشجویان، برنامه‌نویسان و کارمندان طراحی شده است. Ubuntu Desktop دارای رابط گرافیکی کاربرپسند GNOME، مرورگر اینترنت، مجموعه نرم‌افزارهای اداری، ابزارهای چندرسانه‌ای و امکاناتی مانند فروشگاه نرم‌افزار است. نصب و استفاده از این نسخه بسیار آسان بوده و برای انجام فعالیت‌های روزمره مانند وب‌گردی، کار با اسناد، تماشای فیلم و توسعه نرم‌افزار مناسب است.

Ubuntu Server (اوبونتو سرور)

این نسخه بدون رابط گرافیکی ارائه می‌شود و برای مدیریت و راه‌اندازی سرورها، دیتابیس‌ها، سرویس‌های تحت وب و محیط‌های شبکه طراحی شده است. Ubuntu Server به‌دلیل سبک بودن، امنیت بالا و پشتیبانی از نرم‌افزارهای سروری مانند Apache، Nginx، MySQL و Docker، یکی از پرکاربردترین سیستم‌عامل‌ها در مراکز داده و رایانش ابری به‌شمار می‌رود. همچنین با نسخه‌های ابری مانند AWS، Google Cloud و Microsoft Azure سازگار است.

Ubuntu Core (اوبونتو هسته)

این نسخه برای دستگاه‌های اینترنت اشیا (IoT)، سیستم‌های جاسازی‌شده (Embedded Systems) و محیط‌هایی که نیاز به امنیت و پایداری بالا دارند طراحی شده است. Ubuntu Core از بسته‌های Snap برای نصب نرم‌افزار استفاده می‌کند و به‌گونه‌ای طراحی شده که هر جزء سیستم به‌صورت جداگانه ایزوله شده و قابل به‌روزرسانی باشد. این ساختار باعث افزایش امنیت و کنترل دقیق‌تر بر روی نرم‌افزارها و سیستم‌عامل می‌شود و گزینه‌ای مناسب برای توسعه‌دهندگان سخت‌افزارهای هوشمند و صنعتی است.

کدام نسخه لینوکس اوبونتو را انتخاب کنیم؟

اوبونتو علاوه بر نسخه‌های اصلی، دارای نسخه‌های متنوعی به نام Flavour (فلیور) است که همگی بر پایه هسته اوبونتو ساخته شده‌اند اما از محیط‌های گرافیکی متفاوتی استفاده می‌کنند. این نسخه‌ها برای پاسخ‌گویی به سلیقه‌ها و نیازهای مختلف کاربران طراحی شده‌اند؛ برخی سبک‌تر هستند و برای سیستم‌های قدیمی مناسب‌اند، برخی دیگر برای کارهای خاص مانند آموزش یا تولید چندرسانه‌ای بهینه شده‌اند.

Kubuntu (کوبونتو)

کوبونتو از محیط دسکتاپ KDE Plasma استفاده می‌کند که ظاهری زیبا، مدرن و بسیار قابل تنظیم دارد. این نسخه برای کاربرانی که به ظاهر جذاب و امکانات سفارشی‌سازی بالا علاقه دارند، انتخابی مناسب است. همچنین برای استفاده در سیستم‌های نسبتاً جدید و پرقدرت مناسب‌تر است.

Xubuntu (زوبونتو)

زوبونتو از محیط دسکتاپ XFCE استفاده می‌کند که سبک، سریع و کم‌مصرف است. این نسخه برای سیستم‌هایی با سخت‌افزار ضعیف یا قدیمی طراحی شده و در عین حال پایداری و امکانات مناسبی برای استفاده روزمره ارائه می‌دهد. زوبونتو گزینه‌ای مناسب برای احیای رایانه‌های قدیمی است.

Lubuntu (لوبونتو)

لوبونتو با استفاده از محیط دسکتاپ LXQt یکی از سبک‌ترین و کم‌مصرف‌ترین فلیورها محسوب می‌شود. این نسخه بسیار سریع و بهینه است و حتی روی رایانه‌هایی با حافظه رم پایین و پردازنده ضعیف نیز عملکرد خوبی دارد. Lubuntu برای کسانی که به دنبال سیستم‌عاملی ساده و فوق‌العاده سبک هستند، گزینه‌ی بسیار مناسبی است.

Ubuntu Studio (اوبونتو استودیو)

این نسخه برای تولیدکنندگان محتوای چندرسانه‌ای طراحی شده است و شامل مجموعه‌ای از ابزارهای حرفه‌ای برای ویرایش صوت، تصویر، ویدئو، انیمیشن و طراحی گرافیک است. اگر در زمینه تولید موسیقی، فیلم یا طراحی دیجیتال فعالیت دارید، اوبونتو استودیو انتخابی کامل و تخصصی برای شما خواهد بود.

اوبونتو برای چه کسانی مناسب است؟

اوبونتو به‌دلیل انعطاف‌پذیری، امنیت بالا و رابط کاربری ساده‌اش برای طیف وسیعی از کاربران مناسب است. این سیستم‌عامل می‌تواند هم نیاز کاربران مبتدی را برآورده کند و هم گزینه‌ای حرفه‌ای برای توسعه‌دهندگان و مدیران سیستم باشد.

کاربران مبتدی

اگر به‌تازگی با دنیای لینوکس آشنا شده‌اید، اوبونتو با رابط گرافیکی ساده، نصب آسان و پشتیبانی از زبان فارسی، گزینه‌ای عالی برای شروع است. همچنین نیاز به دانش تخصصی ندارد و می‌توان بیشتر کارهای روزمره مانند مرور اینترنت، تماشای فیلم یا کار با اسناد را به‌راحتی انجام داد.

برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان

اوبونتو دارای ابزارهای متعددی برای برنامه‌نویسی و توسعه نرم‌افزار است. زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب، فریم‌ورک‌ها، محیط‌های توسعه (IDE) و پکیج‌های متنوع به‌راحتی قابل نصب هستند. این سیستم‌عامل محیطی امن، سریع و قابل‌اعتماد برای کدنویسی فراهم می‌کند.

مدیران سیستم و متخصصان شبکه

نسخه سرور اوبونتو، بدون رابط گرافیکی و بسیار سبک، برای مدیریت سرورها، اجرای سرویس‌های تحت شبکه، کانتینرها و رایانش ابری بسیار مناسب است. بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها از اوبونتو سرور برای راه‌اندازی سرویس‌های خود استفاده می‌کنند.

کاربران علاقه‌مند به نرم‌افزار آزاد و حریم خصوصی

اگر از سیستم‌های بسته و محدود خسته شده‌اید، اوبونتو با فلسفه متن‌باز، آزادی در استفاده و نبود تبلیغات آزاردهنده، تجربه‌ای متفاوت ارائه می‌دهد. در عین حال امنیت و کنترل بیشتری بر روی داده‌های شخصی شما فراهم می‌کند.

به طور کلی، اوبونتو برای هر کسی که به دنبال یک سیستم‌عامل امن، رایگان، کارآمد و قابل‌اعتماد باشد، انتخابی مناسب است.

جمع‌بندی

اوبونتو به‌عنوان یک سیستم‌عامل متن‌باز و رایگان، به کاربران این امکان را می‌دهد که با قابلیت‌های پیشرفته و محیط کاربری ساده، تجربه‌ای کارآمد از استفاده از لینوکس داشته باشند. انواع مختلف اوبونتو به کاربرانی با نیازهای مختلف پاسخ می‌دهند، از نسخه‌های دسکتاپ تا سرور و نسخه‌های خاص برای دستگاه‌های موبایل و ابری. با توجه به پشتیبانی گسترده و امنیت بالا، اوبونتو یکی از بهترین انتخاب‌ها برای کاربران خانگی، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و سرورهای سازمانی است.